Het debat over de Nederlandse identiteit is fel. Zo fel, dat je bijna zou gaan denken dat alleen heftige discussies een kenmerk van Nederland zijn.

Tot mijn verrassing blijken we het in Nederland toch eens te zijn over wat onze identiteit bepaalt. Dat is de uitkomst van een enquête van het gerenommeerde Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Als kenmerken van de Nederlandse identiteit worden het meest genoemd: de Nederlandse taal, vrijheid, gelijkheid van man en vrouw en Koningsdag.

In haar onderzoek concludeert het SCP dat de verschillen van mening tussen mannen, vrouwen, leeftijd, opleiding en afkomst heel klein zijn. Een andere opvallende conclusie is dat Nederlanders vrijheid typisch voor ons land vinden, maar ook vaak van mening verschillen over wat vrijheid nou precies betekent.  “Waar voor de een ‘vrijheid’ betekent dat je vrij bent om vast te houden aan bepaalde tradities, is voor de ander ‘vrijheid’ juist de mogelijkheid om daartegen te demonstreren”, aldus het SCP rapport. Een andere opvallende conclusie uit het rapport is dat religies als kenmerk van de Nederlandse identiteit niet hoog scoren. Dat geldt ook voor het christendom.

De Universiteit Maastricht (UM) heeft in een paginagrote advertentie in landelijke dagbladen over zichzelf gezegd: internationalisering zit in ons DNA. De UM profileert zich al jaren met haar internationale oriëntatie en legt uit dat de komst van internationale studenten en medewerkers grote voordelen biedt. Niet alleen voor het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek, maar ook om bijvoorbeeld de groeiende personeelstekorten in zorg, onderwijs en techniek op te vangen. De Nederlandse economie wordt almaar internationaler van karakter en daar moet ons land op inspelen met goed opgeleide en internationaal georiënteerde werkkrachten, zowel Nederlanders als buitenlanders. Daarom zijn buitenlandse studenten een gouden kans voor Nederland. De UM vindt tenslotte dat de koopkracht en de diversiteit van de buitenlandse studenten de stad en de regio aantrekkelijker hebben gemaakt.

Ik vind dat de UM heeft verzuimd te zeggen dat zij gevestigd is in een stad waar internationalisering in het DNA zit. Wie naar de eeuwenoude geschiedenis van Maastricht kijkt weet dat veel buitenlands DNA via handelaren, legers, gelukszoekers, vluchtelingen enz. over de Maas, de Romeinse heerbanen en regionale wegen de stad is binnengekomen en zich genesteld heeft. Buitenlanders en zijn geografische omgeving hebben Maastricht gemaakt. Maar wat is de identiteit van Maastricht?

Zouden de conclusies van een onderzoek door het SCP naar de Maastrichtse identiteit lijken op de hierboven genoemde bevindingen over de Nederlandse identiteit?

Ik denk het wel, maar waarschijnlijk met iets andere accenten. Let wel, een klein accentverschil kan een ander beeld scheppen. Een mooi voorbeeld daarvan is de taal. Een andere tongval kan tot miscommunicatie leiden, al of niet bewust. ‘t Mestreechs heeft menige Hollander het gevoel gegeven in het buitenland te zijn. 

In Maastricht zouden symbolen en tradities vast iets hoger scoren dan in de landelijke cijfers. Hoger dan bijvoorbeeld in de Randstadsteden, afhankelijk van ‘de afstand tot een groot voetbalstadion’. Koningsdag is trouwens een mooi voorbeeld van zowel symbolen als tradities.

Ook in Maastricht kan men luidruchtig van mening verschillen, al of niet verstaanbaar voor iemand die ‘t Mestreechs niet meester is. Maar de Maastrichtenaar pakt wat sneller een glas bier of een bourgondische lekkernij om de discussie af te sluiten. 

Het stereotype beeld dat de gemeente Maastricht uit slechts twee groepen mensen, Sjengen en Boeren, zou bestaan is verleden tijd. Als het al ooit echt zo kenmerkend –buiten Carnavalstijd- geweest is. Integendeel, Maastricht herbergt al eeuwen veel verschillende groepen mensen, naar afkomst, opleiding, taal, religie enz. Misschien is de identiteit van Maastricht de vaardigheid om haar verscheidenheid in symbolen, tradities en cultuur van verenigingen te verbinden. Een universiteit met internationalisering in het DNA hoort thuis in Maastricht. Al was het maar omdat internationale oriëntatie hier beter gedijt.

Mensen bij elkaar brengen is een eigenschap die het CDA in Maastricht koestert. Dat zie je terug in het politieke denken en handelen om heftige discussies over bijvoorbeeld het parkeren en wonen van buitenlandse studenten in woonwijken tot praktische oplossingen te brengen. Dat werkt. Althans, in de 361 dagen van het jaar dat de sleutel van de stad in de handen van de burgemeester en haar wethouders is. En de vier overige dagen is iedereen gelijk. 

Willem Wolters